โลหะผสมทองแดง โรงงานผสมทองแดง

สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ เล่มที่ 2

โลหะผสมทองแดง โดย นายสมชาย พวงเพิกศึก และนายชูศักดิ์ แช่มเกษม           โลหะที่ผสมทองแดง (copper base alloys) เป็นโลหะหลัก  และเป็นที่รู้จักกันมานานแล้วคือ ทองเหลือง(brass) และทองสัมฤทธิ์ นอกจากนี้ก็มีโลหะผสมทองแดง-นิกเกิล โลหะผสมทองแดง-อะลูมิเนียม เป็นต้น [ดูภาพทั้งหมดในเรื่องนี้] หัวข้อ ทองเหลืองแอลฟา ทองเหลืองแอลฟา บีตา ทองเหลือง สัมฤทธิ์ โลหะผสมทองแดง-นิกเกิล นาก ทองเหลืองแอลฟา           ทองเหลืองแอลฟา คือ ทองเหลืองที่มีส่วนผสมของทองแดงมากกว่าร้อยละ ๖๑ ทองเหลืองประเภทนี้อ่อน สามารถตีแผ่ หรือทำเป็นรูปร่างต่างๆ ได้ง่ายเหมาะสำหรับทำภาชนะ และเครื่องใช้ต่าง ๆ [กลับหัวข้อหลัก] [ดูภาพทั้งหมดในเรื่องนี้] ทองเหลืองแอลฟา บีตา           ทองเหลืองแอลฟา-บีตา ประกอบด้วยทองแดงระหว่างร้อยละ ๕๔-๖๑ ทองเหลืองชนิดนี้แข็ง และเปราะกว่าชนิดแรก ใช้ทำชิ้นส่วนหรือส่วนประกอบของเครื่องจักร [กลับหัวข้อหลัก] [ดูภาพทั้งหมดในเรื่องนี้] ทองเหลือง           ทองเหลือง คือโลหะผสมระหว่างทองแดงกับสังกะสี ใช้ทำเครื่องใช้ เครื่องประดับ และงานทางศิลปะ ทองเหลืองที่ใช้งานทั่วๆ ไปมีอยู่มากมายหลายชนิด แต่สามารถแยกออกเป็นประเภทใหญ่ๆ ๒ ประเภท คือ ทองเหลืองแอลฟา และทองเหลืองแอลฟา-บีตา (alpha, alpha-beta brass) [กลับหัวข้อหลัก] ผลิตภัณฑ์จากทองเหลือง [ดูภาพทั้งหมดในเรื่องนี้] สัมฤทธิ์           สัมฤทธิ์ หรือ สำริด เป็นโลหะผสมระหว่างทองแดงและดีบุก สัมฤทธิ์บางชนิดอาจมีส่วนผสมของสังกะสี หรือตะกั่วปนอยู่ด้วย สัมฤทธิ์ที่เป็นโลหะผสมของทองแดง  นิยมใช้ทำเป็นชิ้นส่วนของเครื่องจักรกลที่ใช้กันมากในงานอุตสาหกรรม สัมฤทธิ์แบ่งออกเป็น ๖ ประเภท ตามชนิดและส่วนผสมของสาร คือ          ๑. สัมฤทธิ์ที่มีดีบุกต่ำกว่าร้อยละ ๘ ค่อนข้างอ่อน ตีแผ่หรือรีดได้ง่าย เหมาะกับงานทั่วๆ ไป          ๒. สัมฤทธิ์ที่มีดีบุกต่ำกว่าร้อยละ ๘ แต่มีสังกะสีหรือตะกั่วผสมอยู่ด้วย เช่น สัมฤทธิ์ ๕-๕-๕  คือสัมฤทธิ์ที่มีส่วนผสมของดีบุกร้อยละ ๕ สังกะสีร้อยละ ๕ ตะกั่วร้อยละ ๕ ใช้ทำเฟือง และหล่อทำเครื่องสูบน้ำ          ๓. สัมฤทธิ์ที่มีดีบุกร้อยละ ๘-๑๐ อาจมีสังกะสีหรือตะกั่วปนอยู่บ้าง สัมฤทธิ์ชนิดนี้ใช้ทำท่อน้ำ          ๔. สัมฤทธิ์ที่มีฟอสฟอรัสผสมอยู่ร้อยละ ๐.๑- ๐.๖ ดีบุกร้อยละ ๖-๑๔ สัมฤทธิ์ชนิดนี้ทนต่อการกัดกร่อนของน้ำทะเล จึงเหมาะที่จะนำไปใช้ทำชิ้นส่วนของเรือเดินทะเล เช่น ใบพัดเรือและทำเฟืองเกียร์          ๕. สัมฤทธิ์ที่มีตะกั่วผสมร้อยละ ๘-๒๐ บางชนิดอาจสูงถึงร้อยละ ๓๐ ส่วนดีบุกนั้นมีตั้งแต่ร้อยละ ๐-๑๐ ใช้ทำแท่นรองรับ (bearing)          ๖. สัมฤทธิ์ชนิดที่ใช้ทำระฆังหรือเครื่องเสียง มีส่วนผสมของดีบุกกว่าร้อยละ ๓๐ โดยผสมตะกั่วและสังกะสีลงไปเล็กน้อย [กลับหัวข้อหลัก] [ดูภาพทั้งหมดในเรื่องนี้] โลหะผสมทองแดง-นิกเกิล           ทองแดงและนิกเกิลสามารถละลายเข้าเป็นเนื้อเดียวกัน เกิดเป็นโลหะผสมที่ทนต่อการสึกกร่อนมีสีค่อนข้างขาว สามารถตีแผ่เป็นรูปต่างๆ ได้ โลหะผสมชนิดที่ใช้ประโยชน์มากที่สุดคือ เงินเยอรมัน (German silver) ซึ่งประกอบด้วย ทองแดงร้อยละ ๔๐- ๗๐ นิกเกิลร้อยละ ๑๐-๓๐ และสังกะสี ร้อยละ ๒๐-๔๕ ใช้ทำช้อนส้อม เหรียญกษาปณ์ และโลหะรูปพรรณ [กลับหัวข้อหลัก] รูปพรรณต่างๆ ของนาก [ดูภาพทั้งหมดในเรื่องนี้] นาก           นาก เป็นโลหะผสมระหว่างทองแดงและทองคำประเทศไทยและประเทศในกลุ่มอาเซียนนิยมใช้ทำเครื่องรูปพรรณ เช่น เข็มขัดนากหรือสายสร้อยเพราะมีสีแปลก และยังมีความแข็งมากกว่าทองคำบริสุทธิ์ หรือทองรูปพรรณ ทองคำและทองแดงเมื่อผสมกันแล้วจะมีสีแปลกและสวยงาม เป็นสีกึ่งกลางระหว่างทองคำและทองแดง เรามักจะนิยมเรียกสีของสิ่งของบางชนิดที่คล้ายคลึงกับโลหะผสมชนิดนี้ว่า สีนาก ส่วนผสมระหว่างทองคำและทองแดงมากน้อย แตกต่างกันตามชนิดของนาก นากที่มีสีสวยและราคาสูงจะมีทองคำผสมอยู่ร้อยละ ๖๐-๗๐ และสีจะอ่อนกว่านากราคาถูก  ทั้งยังขัดถูให้สุกใสได้ง่ายกว่าอีกด้วย